وکیل چک و سفته در مشهد
برخلاف سفته و برات ، چک دارای اقسام مختص خود میباشد که عبارت اند از:
1- چک عادی
چکی است که صاحب حساب نسبت بهحساب جاری خود صادر میکند تا دارندهی چک با مراجعه به بانک مربوطه وجه چک را نقد کند. چک عادی ممکن است در وجه خود صادرکنندهی چک (صاحب حساب) یا حامل یا شخص معین یا به حوالهکرد او صادر شود. اعتبار چک عادی مشروط به اعتبار صادرکننده چک است؛ یعنی دارنده چک تضمینی جز اعتبار صادرکننده ندارد.
2- چک تایید شده
چکی است که اشخاص نسبت بهحساب جاری خود صادر میکنند و بانک تائید میکند که معادل مبلغ چک در حساب صادرکننده چک موجودی وجود دارد. در این صورت بانک حساب صادرکننده را نسبت به مبلغ چک مسدود میکند و سپس این مبلغ را فقط به شخصی که چک تائید شده را نزد بانک میبرد پرداخت میکند.
3- چک مسافرتی
چکی است که توسط بانک صادر میشود و وجه آن در هریک از شعب آن بانک یا نمایندگان آن پرداخت میشود.
4- چک تضمین شده
چکی است که توسط بانک برعهدهی همان بانک به درخواست مشتری صادر میشود و پرداخت وجه چک توسط بانک تضمین میشود.
تفاوت چک با سفته و برات
با وجود آنکه هر سه سند ، جز اسناد تجاری هستند و دارای یکسری مزایا و خصوصیت ها میباشند ، اما سند چک ، یکسری تفاوت های منحصر به فرد خود را نسبت به سایر اسناد تجاری دارد. که عبارت اند از:
1-با وجود آنکه هر سه، اسنادی عادی تلقی میشوند اما چک از نظر اجرا در حکم اسناد لازمالاجراست، بنابراین امکان پیگیری چک برگشتی از طریق اجرای ثبت وجود دارد اما در خصوص برات و سفته چنین نیست.
2-چک از ضمانت اجرای کیفری برخوردار است. به بیان دیگر اگر مبلغ چک در سررسید پرداخت نشود و چک برگشت بخورد، دارندهی چک تحت شرایطی میتواند وجه چک را از سه طریق مطالبه و پیگیری کند. (از طریق ثبت دادخواست در دادگاه حقوقی، از طریق شکایت کیفری و از طریق اجرای ثبت). در حالیکه برات و سفته صرفا از طریق حقوقی قابل پیگیری هستند. دارندهی چک در صورتی میتواند از ضمانت اجرای کیفری استفاده کند که ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور چک، گواهی عدم پرداخت از بانک دریافت نماید و ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهیِ عدم پرداخت، شکایت خود را به جریان بیندازد. بنابراین اگر این بازهی زمانی رعایت نشود دیگر امکان شکایت کیفری وجود نخواهد داشت.
3-در رابطه با برات و سفته، صادر کننده میتواند از مهر یا امضای خود استفاده کند، اما صحت چک منوط به امضای صادرکنندهی آن است.
از میان سه ویژگی فوق، داشتن ضمانت اجرای کیفری ، از اهمیت بیشتری برخودار است . البته باید توجه داشت که در مواردی ، چک ها ، ضمانت اجرای کیفری خویش را از دست میدهند. به عبارت دیگر، در برخی موارد ، دارنده چک ، نمیتواند از طریق شکایت کیفری ، حق خود که ناشی از چک بوده است را مطالبه نماید و لاجرم باید به مثابه سفته و برات ، فقط از طریق حقوقی ، مطالبه آن را دنبال کند. از جمله مواردی که چک ، فاقد ضمانت اجرای کیفری است ، عبارت اند از:
1-چک وعده دار
چک برای اکثر مردم پول نقد تلقی میشود و مردم از این بابت به چک اعتماد میکنند، پس بهطور قانونی چک باید به صورت نقد و بدون وعده صادر شود و به محض ارائه به بانک باید پرداخت شود. بنابراین در تمام مواردی که پرداخت وجه چک وعدهدار باشد چک جنبهی کیفری خود را از دست میدهد و دارنده تنها میتواند از طریق حقوقی و اجرای ثبت، طلب خود را پیگیری کند. برای نمونه اگر چک صادرشده برای تاریخ یک هفته بعد، یا یک ماه بعد یا یک سال بعد تنظیم شود، صادرکنندهی این چک قابل تعقیب کیفری نخواهد بود.
2-چک سفید امضا
در صورتی که ثابت شود چک به صورت سفید امضا داده شده است، یعنی هیچکدام از مندرجات چک تکمیل نشده و صرفا امضای صادرکنندهی چک در این سند وجود دارد صادرکنندهی چک قابل تعقیب کیفری نیست.
3-چک بدون تاریخ
چکی که صادرکننده در آن تاریخ قید نکند جنبهی کیفری خود را از دست میدهد.
4- چک مشروط
چنانچه ثابت شود وصول وجه چک منوط به تحقق شرطی بوده است، چک قابل شکایت کیفری نخواهد بود. این شرط ممکن است در متن خود چک قید شود یا به صورت سند جداگانهای تنظیم شود. به هرحال چنانچه صادرکنندهی چک در محضر دادگاه ثابت کند که وصول وجه چک منوط به تحقق شرطی بوده است، چک جنبهی کیفری نخواهد داشت.
5-چنانچه چک بابت تضمین انجام تعهد یا انجام معامله صادر شده باشد
معمولا چکها بیانگر بدهی صادرکنندهی چک هستند، اما گاهی اتفاق میافتد که قصد صادرکنندهی چک صرفا ارائهی یک تضمین برای انجام معامله یا تعهد باشد، در این صورت صادرکنندهی چک قابل تعقیب کیفری نیست، البته مشروط بر اینکه در مرجع قضایی ثابت کند که این چک بابت تضمین انجام تعهد بوده و ارزش دیگری ندارد.