نکات مهم قانون جدید چک
خسارات مالی است که به دلیل نقد نشدن چک به فرد صاحب چک وارد میشود. این خسارات ممکن است عبارت باشند از:
- هزینههای حقوقی: شامل هزینههای وکالت و هر گونه هزینه مربوط به راههای قانونی برای تقاضا و وصول مبلغ چک.
- هزینههای دیگر مرتبط با تاخیر در وصول: این ممکن است شامل هزینههای اضافی، جریمهها، یا هزینههای ناشی از تأخیر در دریافت مبلغ چک باشد.
- خسارات مالی ناشی از عدم دسترسی به وجه: اگر فرد صاحب چک به دلیل نقد نشدن چک به مشکلات مالی برخورده و این مشکلات به افت اعتبار یا سایر خسارات مالی منجر شود.
- هزینههای مرتبط با اجرای حکم: این شامل هزینههای مربوط به اجرای حکم دادگاه برای وصول مبلغ چک است.
در کل، این عبارت به تمام هزینهها و خسارات مالی اشاره دارد که به دلیل عدم نقد شدن چک به فرد صاحب چک وارد میشود، و این هزینهها ممکن است بر اساس مفهوم و مقررات قانونی مختلف تفسیر شوند.
منظور از خسارتهای وارد سه مورد زیر است:
رزش زمانی پول بر مبنای تورم:
- این خسارت به افت ارزش پول در طول زمان اشاره دارد. زمانی که پول در دسترس قرار میگیرد، ارزش آن تحت تأثیر تغییرات تورم قرار میگیرد. بنابراین، هرچه زمان بیشتری برای وصول پول طول بکشد، ارزش آن در بازار کاهش مییابد.
۲. حقالوکاله:
- حقالوکاله به میزان دستمزد یا هزینهای اشاره دارد که باید به وکیل پرداخت شود تا درخواستها و پیگیریهای حقوقی مرتبط با موضوعی خاص انجام شود. این مبلغ بر اساس تعرفههای قانونی وکلا محاسبه میشود و نه بر اساس مقدار واقعی پرداخت شده به وکیل.
۳. هزینههای دادرسی:
- این خسارت به مجموعه هزینههای مرتبط با شروع یک پرونده قضائی یا حضور در دادگاه اشاره دارد. این شامل هزینههای وکالت، هزینههای دادگاه، و هر نوع هزینه دیگری است که برای پروسه قانونی پرداخت میشود.
در مورد جملات شرطی در چک:
- جملات شرطی مثل “پرداخت مبلغ چک منوط به تحویل خودرو است” توسط بانک توجه نمیشود و تأثیری در قانونی کردن چک ندارد. بانک تنها به مبلغ، تاریخ، و امضای چک توجه میکند. بنابراین، تغییر جملات شرطی در چک نمیتواند از پرداخت چک سرپیچی شود و مبالغی که در چک ذکر شده است، باید معتبر باشد.
عدم پرداخت مبلغ چک و روند ثبت آن در سامانه بانک مرکزی
- عدم پرداخت مبلغ چک: اگر مبلغ چکی که صادر شده است، تا موعد تعیینشده پرداخت نشود، بانک مربوطه این اطلاعات را به سامانه مرکزی یکپارچه بانک مرکزی گزارش میدهد. این گزارش ثبت میکند که مبلغ چک غیرقابل پرداخت است.
- گواهی مهر و امضا: بانک در این مرحله یک گواهی را تهیه میکند که مهر و امضای آن تایید شده است. این گواهی شامل مشخصات صادرکننده چک و دلیل عدم پرداخت میشود. مهمترین نکته این است که این برگه بدون کدرهگیری فاقد اعتبار است، یعنی به تنهایی به عنوان اثبات قانونی مورد قبول نیست.
- تطبیق امضا: در این بخش از فرآیند، بانک تطبیق امضا را انجام میدهد تا اطمینان حاصل کند که امضای روی چک توسط صادرکننده واقعی آن است. این گام به تضمین اعتبار و صحت اطلاعات کمک میکند.
- ارسال نسخه به صادرکننده: نسخه دوم این گواهی (برگه) به آدرس صادرکننده چک ارسال میشود. حتی اگر چک حامل باشد، نام و نشانی کامل دارنده چک در برگ ثبت شده و اطلاعات ارسال میشوند. این اطلاعات به دارنده چک اطلاع میدهند که چک مورد نظر به دلیل عدم پرداخت به سامانه ثبت شده است.
این گواهی به عنوان ابزاری قانونی مورد استفاده قرار میگیرد و میتواند در مراحل قضایی و پیگیری حقوقی برای اجبار به پرداخت مبلغ چک استفاده شود.
به طوز مثال در مواجهه با چکی به مبلغ ده میلیون تومان که به بانک ارائه شده ولی صادرکننده فقط پنج میلیون تومان در حساب خود دارد، میتوان به نکات زیر اشاره کرد:
- برداشت مبلغ موجود: بر اساس قوانین مربوط به چک، دارنده چک (بانک) مجاز است به اندازه مبلغ موجود در حساب صادرکننده چک (پنج میلیون تومان) از حساب او برداشت کند. این مبلغ بر پشت چک درج میشود.
- کسری مبلغ در سیستم بانک مرکزی: مبلغی که به صورت مجاز از حساب صادرکننده چک کسر میشود، در سیستم یکپارچه بانک مرکزی به عنوان کسری ثبت میشود.
- صدور گواهی بدون کدرهگیری: بانک، گواهی را صادر میکند که مشخصات صادرکننده چک و مبلغ کسر شده را در بر دارد. این گواهی بدون کدرهگیری است، یعنی یک شماره ردیابی یا کد خاصی ندارد.
- تعویض چک با چک بیمحل: بعد از کسر مبلغ از حساب صادرکننده، گواهی صادر شده جایگزین چک اصلی میشود. این گواهی به عنوان چک بیمحل به حساب میآید که میتواند مانند چک بیمحل قابلپیگیری باشد.
- عدم وصول در سیستم بانک مرکزی: اطلاعات مرتبط با عدم وصول چک (که معمولاً به دلیل کمبود موجودی در حساب صادرکننده است) در سامانه بانک مرکزی ثبت میشود. این ثبت شامل اقداماتی نظیر مسدود کردن حسابها، منع افتتاح حساب جدید، و محدودیتهای دیگر میشود.
- رفع سوءاثر: برای رفع سوءاثر اقداماتی از قبیل ارائه لاشه چک به بانک، ارائه رضایتنامه رسمی، ارائه نامه رسمی مراجع قضایی، حکم قضایی عدم ضمانت پرداخت بدهی، و سپری شدن سه سال از زمان صدور گواهینامه عدم پرداخت انجام میشود. این اقدامات به منظور رفع تداخلات و مشکلات مرتبط با چک و کسری مبلغ اجرا میشوند.
- تداخل با سایر فعالیتها: اگر بانک یا موسسه اعتباری خطایی در این اقدامات داشته باشد و به دارنده چک خسارت وارد کند، موظف به جبران خسارت است.
این گونه فرآیندها و اقدامات قانونی به منظور حفظ اعتبار چک و جلوگیری از سوءاستفادهها انجام میشوند.