نکات حقوقی و قوانین گمرکی ایران
قوانین گمرکی یکی از موضوعات مهم در تجارت بینالمللی است که آگاهی از آنها میتواند در انجام فرآیندهای واردات و صادرات، تسریع و صرفهجویی در هزینهها کمک کند. موارد زیر خلاصهای از قوانین و نکات اصلی گمرک ایران است که دانستن آنها برای فعالیت در این حوزه ضروری است:
1. تقسیمبندی کالاها در قوانین گمرکی
- کالای مجاز: نیازی به اخذ مجوز خاصی برای واردات یا صادرات این کالاها وجود ندارد. معمولاً کالاهایی هستند که خطری برای اقتصاد، فرهنگ یا امنیت کشور ندارند.
- کالای مشروط: برای واردات یا صادرات این کالاها باید مجوزهای خاصی از نهادهای مربوطه اخذ شود. مثلاً برخی کالاهای بهداشتی یا صنعتی نیازمند تأییدیههای سازمان غذا و دارو یا وزارت صمت هستند.
- کالای ممنوع: کالاهایی که به دلیل تضاد با سیاستهای اقتصادی، فرهنگی یا امنیتی کشور واردات یا صادرات آنها ممنوع است. به عنوان مثال، مواد مخدر یا کالاهایی که تحریم شدهاند.
2. سیستم کدگذاری و تعرفههای گمرکی
- قوانین گمرک ایران بر اساس سیستم هماهنگ توصیف و کدگذاری کالاها (HS Code) تنظیم شده است. این سیستم یک استاندارد بینالمللی برای طبقهبندی کالاهاست که هر کالا با یک کد مشخص شناسایی میشود.
- تعرفه گمرکی هر کالا بر اساس کد HS تعیین میشود و نرخ آن ممکن است سالانه تغییر کند.
3. تنظیم و بهروزرسانی قوانین
- مسئولیت تدوین و تنظیم این قوانین به عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) است. این قوانین به صورت منظم بر اساس تغییرات نیازهای اقتصادی کشور بهروزرسانی میشوند.
4. آگاهی از فرآیندهای اجرایی گمرک
برای انجام فعالیتهای گمرکی به صورت مؤثر، نیاز است که فرآیندهای زیر بهخوبی شناخته شوند:
- ثبت سفارش: پیش از واردات کالا، ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت ایران الزامی است.
- ترخیص کالا: پس از ورود کالا به گمرک، ترخیص کالا شامل مراحل اظهارنامه گمرکی، بازرسی، و پرداخت عوارض گمرکی انجام میشود.
- کنترلهای بهداشتی و استاندارد: برخی کالاها باید از نظر کیفیت و سلامت توسط سازمانهای مربوطه بررسی شوند.
5. نقش مشاوران گمرکی
برای کاهش مشکلات و جلوگیری از خطا در روند گمرکی، استفاده از خدمات مشاوران گمرکی یا ترخیصکاران حرفهای توصیه میشود. آنها میتوانند فرآیندهای قانونی را تسهیل کنند و از تأخیرها یا هزینههای اضافی جلوگیری نمایند.
پیشنهاد
اگر قصد شروع تجارت بینالمللی دارید، توصیه میشود علاوه بر مطالعه قوانین، در دورههای آموزشی مرتبط با امور گمرکی و بازرگانی شرکت کنید تا دانش عملی بیشتری کسب کنید و فعالیت خود را با موفقیت آغاز نمایید.
کارت بازرگانی و نیاز آن برای صادرات و واردات
1. ضرورت کارت بازرگانی:
برای انجام فعالیتهای تجاری مانند صادرات یا واردات کالا به صورت قانونی در ایران، داشتن کارت بازرگانی الزامی است. این کارت به عنوان مجوزی برای ورود یا خروج کالاها در نظر گرفته میشود و اطلاعات آن باید در سامانه جامع گمرک ثبت شود.
- استثنا:
اگر کالا همراه مسافر باشد، نیاز به کارت بازرگانی نیست. این نوع کالاها شامل مواردی هستند که در حد مصرف شخصی بوده و جنبه تجاری ندارند.
2. صدور کارت بازرگانی
مسئولیت صدور کارت بازرگانی به عهده اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران است. این کارت برای اشخاص حقیقی یا حقوقی که شرایط لازم را داشته باشند صادر میشود.
3. مراجع مرتبط و استانداردها
- اتاق بازرگانی:
مسئول صدور کارت و نظارت بر رعایت قوانین و مقررات مرتبط است. - وزارت صمت:
به عنوان مرجع قانونی تصویب قوانین مرتبط با کارت بازرگانی، ملاک تجاری بودن کالا را تعیین کرده و به اختلافات احتمالی رسیدگی میکند.
4. نکات مهم درباره کارت بازرگانی
- کارت بازرگانی هم برای اشخاص حقیقی (افراد) و هم حقوقی (شرکتها) قابل دریافت است.
- اعتبار این کارت معمولاً یکساله است و امکان تمدید آن وجود دارد.
- بدون کارت بازرگانی، واردات و صادرات در ابعاد تجاری غیرممکن است.
5. توصیهها
- برای دریافت کارت بازرگانی، آشنایی با شرایط و مدارک مورد نیاز ضروری است، از جمله:
- ارائه مدارک شناسایی معتبر،
- ثبتنام در سامانه جامع تجارت،
- تکمیل اطلاعات مالیاتی.
- همکاری با کارشناسان اتاق بازرگانی میتواند روند دریافت کارت را سادهتر کند.
داشتن کارت بازرگانی برای تجار و شرکتهایی که قصد واردات و صادرات کالا دارند، یک الزام قانونی است. اما برای کالاهای غیرتجاری همراه مسافر نیازی به این کارت نیست. با آگاهی از مقررات و فرآیندهای مربوطه، میتوانید روند صدور یا تمدید کارت بازرگانی را تسهیل کنید.
عوارض و مالیات ترانزیت کالا
طبق قوانین گمرک ایران، کالاهایی که از طریق ترانزیت از یک مبدأ به مقصد دیگری منتقل میشوند:
- معاف از عوارض و سود بازرگانی هستند.
- این امر به منظور تسهیل حملونقل بینالمللی و کاهش هزینهها برای شرکتهای ترانزیتی در نظر گرفته شده است.
مرجع ثبت سفارش ورود کالا
- تمام واردکنندگان، چه اشخاص حقیقی و چه حقوقی، باید به وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) مراجعه کنند.
- مجوز ترخیص کالا توسط این وزارتخانه صادر میشود و نیازی به دریافت مجوز اضافی نیست.
پیمان ارزی کالاهای صادراتی
- بر اساس قوانین، صادرات کالاها (به جز نفت خام و فرآوردههای پاییندستی) از پیمان ارزی معاف هستند.
- این معافیت باعث تسهیل صادرات و کاهش موانع تجاری برای صادرکنندگان غیرنفتی شده است.
معافیت مسافری از حقوق گمرکی
طبق ماده 17 قوانین گمرک ایران:
- مسافران میتوانند علاوه بر وسایل شخصی، کالاهایی با سقف مشخص که جنبه تجاری نداشته و صرفاً برای مصرف شخصی باشد، بدون پرداخت حقوق گمرکی وارد کنند.
- مثالها: عطر، شکلات، رایانه، موبایل، لباس.
- این معافیت برای منطقههای آزاد نیز معتبر است.
محاسبه سود بازرگانی، حقوق گمرکی و عوارض ویژه
بر اساس ماده 20 قانون مقررات صادرات و واردات:
- 1 درصد از کل ارزش کالاهای وارداتی غیرتجاری به عنوان حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض ویژه دریافت میشود.
- این مبلغ به خزانه دولت واریز میشود.
کالاهای نیازمند تأیید کیفیت
کالاهایی که برای ورود نیاز به تأیید کیفیت دارند:
- کالاهای تحت نظارت وزارت بهداشت (مانند محصولات غذایی و دارویی).
- کالاهای تحت نظارت سازمان دامپزشکی (مانند فرآوردههای دامی).
کالاهای غیرتجاری
برخی کالاها که تجاری محسوب نمیشوند:
- نمونههای تجاری برای بررسی یا آزمایش.
- کالاهایی که صادرکنندگان مبتدی با مجوز موقت (تا 6 ماه) صادر میکنند.
- کالاهای آموزشی، فرهنگی، هنری، تحقیقاتی و پزشکی.
- تجهیزات صنعتی برای واحدهای تولیدی فاقد کارت بازرگانی.
- کالاهایی که توسط نهادها یا دستگاههای قانونی وارد یا صادر میشوند.
نتیجهگیری
برای ترخیص کالا، آگاهی از مقررات مربوط به ترانزیت، معافیتها، و الزامات تأیید کیفیت بسیار مهم است. همچنین، شناسایی گروههای کالا که مشمول یا معاف از مالیات و عوارض هستند میتواند به کاهش هزینهها و تسهیل تجارت کمک کند.
