قرارداد لیسانس چیست و چه آثاری دارد
قرارداد لیسانس نوعی توافق است که یک طرف (لیسانس دهنده) حاضر است حق بهرهبرداری، استفاده، و انتفاع از داراییهای نامشهود خود را، از جمله دانش صنعتی، حق استفاده از علامت تجاری، حق بهرهبرداری از اختراع، نرمافزار، و موارد مشابه را به طرف دیگر (لیسانسگیرنده) انتقال دهد. این انتقال حقوق مالکیت فکری برای یک مدت زمانی معین و در یک محدوده مکانی یا بازار مشخص اتفاق میافتد.
تا زمانی که حق استفاده از مالکیت فکری به لیسانسگیرنده منتقل میشود، این انتقال ممکن است در سه نوع انحصاریت مختلف صورت گیرد:
- لیسانس انحصاری: در این حالت، لیسانسگیرنده تنها فردی است که حق استفاده از مالکیت فکری را دریافت کرده و لیسانسدهنده متعهد میشود که نه خودش و نه به شخص ثالثی این حق را انتقال نخواهد داد.
- لیسانس شبه انحصاری: در این صورت، لیسانسگیرنده حق استفاده از مالکیت فکری را دریافت میکند، اما لیسانسدهنده میتواند خود در همان زمینه فعالیت کند. اما او نمیتواند این حق را به شخص ثالث انتقال دهد.
- لیسانس غیرانحصاری (ساده): در این حالت، لیسانسگیرنده حق استفاده از مالکیت فکری را دریافت میکند، و همچنین لیسانسدهنده میتواند به شخص ثالثی این حق را انتقال دهد. همچنین، لیسانسدهنده نیز مجاز به فعالیت در همین زمینه است.
مصادیق و انواع قراردادهای لیسانس
الف – قرارداد لیسانس اختراع: در این نوع قرارداد، صاحب اختراع (مخترع) تعهد میشود که اختراع خود را به طرف مقابل (لیسانسگیرنده) انتقال دهد. این انتقال شامل حق استفاده از اختراع و تجاریسازی آن میشود. در مقابل، لیسانسگیرنده تعهداتی از جانب خود به عهده میگیرد.
ب – قرارداد لیسانس علامت تجاری: در این نوع قرارداد، صاحب علامت تجاری حق استفاده از علامت خود را به طرف مقابل انتقال میدهد. این انتقال شامل حق استفاده از نام تجاری، لوگو، یا سایر علامتهای تجاری مرتبط با کالاها یا خدمات است. در مقابل، لیسانسگیرنده معمولاً هزینههای مرتبط با این لیسانس را پرداخت میکند.
پ – قراردادهای لیسانس دانش فنی: در این نوع قرارداد، لیسانسدهنده حاضر است دانش فنی خود را به لیسانسگیرنده انتقال دهد. این دانش فنی میتواند شامل اطلاعات صنعتی، تکنیکها، روشها، و دانشهای مرتبط با تولید یک محصول یا ارائه یک خدمت خاص باشد. لیسانسگیرنده در اینجا نیز معمولاً به عنوان مقابل مالی برای این لیسانس هزینههای مشخصی را پرداخت میکند.
ت – قراردادهای لیسانس کپی رایت: در این قرارداد، صاحب حق تکثیر (مثل نویسندگان، هنرمندان، یا تولیدکنندگان نرمافزار) حاضر است حق تکثیر اثر خود را به دیگران انتقال دهد. این انتقال شامل حق استفاده از کپیرایت شامل حقوق نشر و تکثیر است.
ث – قراردادهای لیسانس متقاطع: در این نوع قرارداد، دو طرف (مثل دو شرکت) به یکدیگر امتیاز لیسانس را انتقال میدهند. هر یک از آنها از امتیاز لیسانس دیگری بهرهمند میشود و هیچ کدام به دیگری پرداختی نمیکند.
ج – قرارداد لیسانس فرعی: در این قرارداد، لیسانسگیرنده حق استفاده از لیسانس به دست آمده از لیسانسدهنده را به شخص ثالث (فرد دیگر) انتقال میدهد. این انتقال به عنوان لیسانس فرعی شناخته میشود و شرایط آن باید با توافق طرفین مشخص شود.
به طور کلی، قراردادهای لیسانس ابزاری مهم برای انتقال حقوق مالکیت فکری و تبادل دانش و فناوری بین افراد و شرکتها میباشند. این قراردادها به دقت باید تدوین شوند تا حقوق و تعهدات طرفین به صورت واضح و قابل اجرا باشند.