دادگاه حقوقی در ایران وظیفه رسیدگی به مسائل حقوقی و قانونی را داراست. این دادگاه‌ها به دعاوی و اختلافاتی که به مواضع حقوقی و قانونی تعلق دارند، پاسخ می‌دهند. مواردی که تحت صلاحیت دادگاه حقوقی قرار می‌گیرند، به شرح زیر هستند:

1. قراردادهای حقوقی: این شامل مواردی مانند قراردادهای اجاره مسکن، رهن و اجاره مغازه، قراردادهای خرید و فروش، قراردادهای اجرایی (اجرای قراردادها)، قراردادهای انجام خدمات و غیره می‌شود. اگر در این زمینه‌ها اختلافی به وجود آید، دادگاه حقوقی مسئول رسیدگی به آن است.
2. عقد وکالت: اگر مربوط به عقد وکالت یا مواردی که به وکیلی و مشاوره حقوقی مرتبط هستند، مانند تعیین وکیل یا اختلاف با وکیل در انجام وکالت، مسائل مشابه، دادگاه حقوقی مسئول است.
3. موارد حقوقی مرتبط با امور تجاری و مالی: این ممکن است شامل دعاوی مرتبط با قوانین تجارت، بانکی، قانون تعهدات مالی و سایر قوانین مالی باشد.
4. قوانین مرتبط با ارث و وراثت: مسائل مربوط به وصیت‌نامه، توزیع ارث، مشکلات مربوط به اموال و میراث افراد پس از وفات آنها در دادگاه حقوقی بررسی می‌شود.
5. مسائل حقوقی متنوع: موارد دیگری که به مسائل حقوقی و قانونی مرتبط هستند و در قوانین مختلف مطرح شده‌اند، نیز تحت صلاحیت دادگاه حقوقی قرار می‌گیرند.

دادگاه حقوقی از طریق رسیدگی به این دعاوی و اختلافات، از تطبیق و اجرای قوانین حقوقی و قانونی در ایران پاسداری می‌کند و به حل و فصل اختلافات میان افراد و نهادها کمک می‌کند. این دادگاه‌ها به طور کامل در قانون آیین دادرسی مدنی ایران تعریف و تنظیم شده‌اند و مقررات مشخصی برای رسیدگی به دعاوی حقوقی و قانونی دارند.

صلاحیت دادگاه های حقوقی

صلاحیت دادگاه‌ها به دو دسته صلاحیت محلی و ذاتی تقسیم می‌شود و این دسته‌ها در سیاق سیستم حقوقی ایران مهم هستند. در ادامه توضیحات کامل‌تری در مورد هر یک ارائه می‌شود:

1. صلاحیت ذاتی:
   • صلاحیت ذاتی به معنای داشتن صلاحیت برای رسیدگی به دعوا بر اساس نوع و درجه دعوا و نوع دادگاه می‌باشد. به عبارت دیگر، هر دادگاه برای رسیدگی به دعاوی خاصی از نوع مشخص (مثلاً دعاوی حقوقی) و درجه معین (مثل دعاوی اولویتی یا استثنائی) صلاحیت ذاتی دارد.
   • بنابراین، دادگاه حقوقی صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به دعاوی حقوقی دارد. این به معنای این است که اگر دعوایی از نوع حقوقی در ایران پیش‌آید، دادگاه حقوقی مختار به رسیدگی به آن است.
   • دادگاه کیفری نیز صلاحیت ذاتی برای مسائل کیفری دارد و به تحقیق و رسیدگی به جرم‌ها و انتخاب تنبیه‌های متناسب با آنها اختصاص دارد.
2. صلاحیت محلی:
   • صلاحیت محلی به معنای این است که دعوا باید در دادگاهی مطابق با محل وقوع رویدادها یا مکان اقامت کلاهبرداری شود.
   • طبق قانون آیین دادرسی مدنی ایران، معمولاً دعوا در دادگاه محل اقامت خوانده می‌شود. این به معنای این است که اگر شخصی دعوایی دارد و مکان اقامت او در تهران باشد، دعوا باید در یکی از دادگاه‌های تهران خوانده شود. این اصل به منظور ایجاد سهولت در دسترسی به دادگاه‌ها و ارتقاء اصول عدالت و کارایی در رسیدگی به دعاوی و اختلافات در کشور اعمال می‌شود.
   • با این حال، برخی موارد استثنائی و انحصاری وجود دارد که می‌توانند از اصل صلاحیت محلی منحرف شوند. به عنوان مثال، اگر دو طرف در یک قرارداد توافق کنند که دعوای آن در دادگاه خاصی خوانده شود، دادگاه مشخص شده توسط طرفین صلاحیت خواهد داشت.