با پیشرفت روزافزون تکنولوژی و گسترش استفاده افراد از اینترنت، جرائم سایبری نیز به یک چالش جدید برای حفظ امنیت در فضای دیجیتال تبدیل شده‌اند. تعداد زیادی از افراد با استفاده از روش‌های مختلف سعی در کلاهبرداری، آزار و اذیت دیگران و حتی نفوذ به سیستم‌های رایانه‌ای دارند.

جرائم رایانه‌ای به چند بخش اصلی تقسیم می‌شوند، و هر بخش دارای فصل‌ها و تبصره‌هایی است که به تعقیب و مجازات افراد مجرم در این زمینه کمک می‌کند. این تقسیمات به عنوان یک چارچوب حقوقی و قانونی برای مقابله با جرائم سایبری عنوان می‌شوند.

تقسیمات اصلی جرائم رایانه‌ای ممکن است عبارتند از:

1. دسترسی غیرمجاز و نفوذ به سیستم‌ها:
   • متضمن فصول مختلفی مانند دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز و جاسوسی رایانه‌ای.
   • تعیین تدابیر امنیتی و مجازات‌های متناسب با هرگونه نفوذ غیرمجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای.
2. جعل رایانه‌ای:
   • شامل فصل‌های مرتبط با تغییر داده‌ها یا ایجاد داده‌های جعلی در سامانه‌های رایانه‌ای.
3. تخریب و اخلال در سامانه‌ها:
   • متنوع، از حذف یا تخریب داده‌ها تا اخلال در عملکرد سامانه‌ها و شبکه‌های رایانه‌ای.
4. کلاهبرداری و آزار آنلاین:
   • شامل جرائمی چون کلاهبرداری الکترونیکی، آزار و اذیت آنلاین.
5. سرقت داده‌ها و اطلاعات:
   • مرتبط با دسترسی غیرمجاز به داده‌ها و سرقت اطلاعات حساس.
6. تخریب صحت و تمامیت داده‌ها:
   • شامل جرائمی که به تخریب یا تغییر داده‌ها به نحوی که صحت و تمامیت آنها تضرر کند، مرتبط می‌شود.

پلیس فتا و دیگر نهادهای حقوقی و انتظامی با ایجاد و اجرای قوانین مربوطه و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، در تعقیب و مجازات افراد متخلف در فضای سایبری نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند.

فصل اول – جرائم علیه محرمانگی داده‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی

مبحث اول – دسترسی غیرمجاز

ماده 729: هر کس به طور غیرمجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی حفاظت شده‌اند دسترسی یابد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5,000,000) ریال تا بیست میلیون (20,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

مبحث دوم – شنود غیرمجاز

ماده 730: هر کس به طور غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی را در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری شنود کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده میلیون (10,000,000) ریال تا چهل میلیون (40,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

مبحث سوم – جاسوسی رایانه‌ای

ماده 731: الف) هر کس به طور غیرمجاز نسبت به داده‌های سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حاملهای داده مرتکب اعمالی نظیر دسترسی، تحصیل، یا شنود محتوای سری در حال انتقال، به حبس از یک تا سه سال یا جزای نقدی از بیست میلیون (20,000,000) ریال تا شصت میلیون (60,000,000) ریال یا هر دو مجازات خواهد شد.

ب) در دسترس قرار دادن داده‌های مذکور برای افراد فاقد صلاحیت، به حبس از دو تا ده سال.

ج) افشاء یا در دسترس قرار دادن داده‌های مذکور برای دولت، سازمان، شرکت یا گروه بیگانه یا عاملان آنها، به حبس از پنج تا پانزده سال.

تبصره 1: داده‌های سری داده‌هایی است که افشای آنها به امنیت کشور یا منافع ملی لطمه می‌زند.

تبصره 2: آئین‌نامه نحوه تعیین و تشخیص داده‌های سری و نحوه طبقه‌بندی و حفاظت آنها ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط وزارت اطلاعات با همکاری وزارتخانه‌های دادگستری، کشور، ارتباطات و فناوری اطلاعات و دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

ماده 732: هر کس به قصد دسترسی به داده‌های سری موضوع ماده 3 این قانون، تدابیر امنیتی سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی را نقض کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده میلیون (10,000,000) ریال تا چهل میلیون (40,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

ماده 733: اگر مأموران دولتی که مسؤول حفظ داده‌های سری مقرر در ماده 3 این قانون یا سامانه‌های مربوط هستند و به آن‌ها آموزش لازم داده شده یا داده‌ها یا سامانه‌های مذکور در اختیار آن‌ها قرار گرفته است، بر اثر بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی یا عدم رعایت تدابیر امنیتی موجب دسترسی اشخاص فاقد صلاح